Günümüzde, gerek gıda gerekse de tarım uygulamalarında devrim yaratacak etkiye sahip nanoteknoloji, kısaca çeşitli yapıların molekül düzeyine inerek incelenmesi ve işlenmesine olanak sağlayan kısa sürede sonuç veren yeni analiz çeşitleri yaratabilen teknoloji olarak tanımlanabilir. İnsan sağlığı için tüm bu süreç, daha da önemli hale gelmektedir. Moleküler düzeyde yapılan bu işlemeler yeni analiz çeşitlerine, yeni gıda türlerine, komplike analizlerin basit analizlere indirgenmesine, gıda güvenliği ve gıda güvencesi açısından fayda sağlamasına yol açmaktadır. İnsan ve gıda ikileminde, teknoloji oldukça büyük öneme sahiptir.
Makale İçeriği:
Gıdada Nanoteknolojinin Amaçları Nedir?
Gıdanın kaliteli işlenmesi için, üretimden tüketime kadar belli başlı kalite kriterlerine sahip olması gerekir. Gıda Mühendisleri tarafından denetilen gıdalar, tarladan çatala ilkesiyle belli kalite standartlarına sahip olması sağlanır. Üretim esnasında tüm aşamalar gözden geçirilir ve üründen ürüne değişiklik gösteren belli başlı parametreler ölçülür. Detaya girecek olursak; Örneğin, yağ sektörünü ele alalım. Birçok yağ çeşidi olup, farklı yağlar ülkemizde üretilmektedir. Yağ üretim aşamaları uzun bir süreçtir. Nanoteknoloji ise yağların kalite kontrol aşamasında devreye girmektedir. Standart Rafine Yağ Üretim Tebliğ’ine bağlı şekilde üretimi yapılan yağlar, kolaylık oksidasyona maruz kalabilir. Oksidasyon ise; Dış etkenlerden (Güneş, Sıcaklık, Oksijen…) dolayı, yağların bozulma durumudur. Oksidasyonu önlemek için, antioksidanlar kullanılabilir. Ayrıca oksidasyonun derecesini ölçen birçok alet vardır. Sektörde kalite kontrol önemli olduğundan, pahalı birçok alet mevcuttur. Fakat nanoteknoloji sayesinde kağıt tabanlı test çubukları geliştirilebilir. Yağların okside olmasını sağlayan belli başlı parametreyi ölçebilen ve kısa sürede sonuç veren test çubukları ile yağların bozulma durumu önceden belirlenebilir. Hem ticari hem de kişisel olarak kullanılabilir.
Gıda ve Nanoteknoloji Uygulama Alanları
Genellikle kağıt tabanlı analiz yöntemleri, gıda sektörünün de ihtiyacı olmasından dolayı kısa sürede rağbet görmüştür. Kağıt tabanlı kullanılmasının nedeni, gerekli indikatörü ve gerekli asit-baz kimyasallarını bir arada tutabilen yapıya sahip olmasıdır. Gıda Mühendisleri bu durumu; “Asit-baz dengesini sağladıktan sonra, ortamdaki koşullara uygun indikatör(belirteç) kullanarak analiz sonucu verir.” Açıklaması ile özetlemektedirler. Anlaşılacağı üzere, basit bir kağıt kullanılarak yeni ve kısa sürede sonuç veren analiz yöntemi yapmak nanoteknoloji uygulamaları ile mümkün olabiliyor. Kağıt tabanlı analiz çeşitlerine örnek verecek olursak;
- %SYA Analizi (Serbest Yağ Asidi Analizi)
- Peroksit Sayısı Analizi
- pH Analizi (Asitlik Değeri) Analizi
- Madde Tayini Analizi
Yukarıda bahsedilen analizler farklı yöntem ve cihazlar ile de yapılmaktadırlar. Gıdadaki teknoloji sayesinde, çok kısa sürede sonuç veren yeni yöntemler ile de yapılıyorlar. Gıdada nanoteknoloji uygulamaları sadece yeni analiz çeşitlerini üretmek ile sağlanmıyor. Gıdanın üretimi aşamasında birçok sensör kullanılmaktadır. Fabrikada üretimi yapılan gıdanın sayısı, ağırlığı, türü ve kalitesini algılayan bu nanosensörler, nanoteknoloji sayesinde üretilmektedir. Hem ürün ile temas etmeyen, hem de tüm parametreleri gözlemleyip rapor tutabilen sensörlerdir. Üretim yerlerinde en çok kullanılan 3 parametreye sahip sensörler mevcuttur. Bunlar; Ağırlık, Adet ve Kalite Sensörleridir.
Kalite Sensörü; Ürünün fiziksel yapısını inceleyen ve bunu moleküler düzeyde yapabilen sensördür. Genellikle renk ve deride yırtık olup olmadığını inceleyerek, belirlenen kaliteye göre sınıflandırma yapar ve üretim hattına ürün diğer hatlardan devam eder. Bilindiği gibi üretim hatları, kaliteye göre sınıflandırılarak farklı hatlardan farklı kaliteli ürünler geçen sistemlerdir. Karmaşık ve komplike sistem olup, Gıda Mühendisleri tarafından denetlenirler.
Ağırlık ve Adet Sensörleri; Ürünün ağırlığını tartan ve sayısını hesaplayan sensörlerdir. Asla gıda ile temas etmez ve hata payı %0,1 olarak ölçülür.
Nanoteknoloji ve Akıllı Ambalajlama Teknolojisi
Gıdaların ambalajları artık akıllı hale geldi. Üretimden tüketime kadar geçen sürede ürün, belli başlı işlemlere maruz kalıyor. Tabii ki ürünün en kaliteli biçimde üretilmesi istenmesinden dolayı, tüm işlemler gerekli ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından denetleniyor. Her ürün grubu için farklı Tebliğ yer alır ve üreticinin Tebliğ doğrultusunda çalışması zorunludur. Velhasıl artık ambalajlar, ürün hakkında daha fazla bilgi veriyor. Bu teknoloji de gıdalarda uygulanmaya başlandı fakat Türkiye’de çok sık rastlanılmıyor. Raf Ömrü, pH değeri, Sıcaklığı ve Kalitesi gibi birçok farklı parametreye sahip akıllı ambalajlar gıda sektöründe kullanılıyor. Hatta sadece bilgi veren ambalajlardan ziyade, gıdanın içerisindeki bozulma etmeni olan oksijeni alıp vakum ambalajlama yapılabiliyor. Birçok farklı akıllı ambalaj teknolojisi mevcuttur. Ülkemizde zamanla zorunlu hale gelecek bu ambalajlama durumu, gıdanın nanoteknoloji ile ne kadar ilişkili olduğunu bir kez daha gözler önüne sermekte. Nanoteknolojiyi gıda harici birçok alanda daha göreceğimize ve teknolojinin bu denli yükselişi, insanlar için olumlu yönde olacağından hiç şüphemiz yok.
Bir Cevap Yaz
